Gebruik van zeep in bad of douche geeft minder eczeem en voedselallergie

Wij kinderartsen geven ouders van kinderen met eczeem het advies hun kind zo min mogelijk onder de douche en in bad te doen en liefst geen zeep te gebruiken. Dit met het doel de huidbarrière niet verder te verstoren en zo het eczeem niet te verergeren. We weten echter niet of de badgewoonten in de vroege kindertijd van invloed zijn op het ontstaan van eczeem en of hier mogelijkheden liggen om de ontwikkeling van eczeem te voorkomen.

In een Japanse geboortecohortstudie werden de data van 74.349 gezonde eerstgeborenen onderzocht.¹ Ouders kregen als hun kind 18 maanden was een vragenlijst voorgelegd over de frequentie van baden en douchen van hun kind (per week) en hoe vaak zeep werd gebruikt (opties: elke keer, meestal, soms, zelden). Als het kind 3 jaar oud was, werd de ouders gevraagd op een vragenlijst aan te geven in hoeverre hun kind allergische aandoeningen had sinds het tweede levensjaar, vastgesteld door een arts.

Op basis van het zeepgebruik werden de kinderen in vier groepen verdeeld. Bij 67.700 kinderen (91,1%) werd elke keer zeep gebruikt, bij 4372 kinderen (5,9%) meestal, bij 1564 kinderen (2,1%) soms en bij 713 (1,0%) zelden. Er waren geen verschillen tussen de groepen met betrekking tot de frequentie van baden of douchen (gemiddeld zes keer per week). De groep kinderen waarbij zelden zeep werd gebruikt, bleek echter vaker eczeem te hebben dan de groep die elke keer zeep gebruikte (35,1% versus 14,6%) en had ook net iets vaker een atopische moeder (53,8% versus 50,1%).

Het risico op eczeem op de leeftijd van 3 jaar bleek omgekeerd evenredig met het zeepgebruik (aangepaste odds ratio (aOR) 1,20 bij meestal zeepgebruik; 1,77 bij soms zeepgebruik; 2,00 bij zelden zeepgebruik vergeleken met elke keer zeepgebruik). Ook het risico op voedselallergie bleek omgekeerd evenredig met het zeepgebruik (aOR 1,21 bij meestal zeepgebruik; 1,38 bij soms zeepgebruik; 1,53 bij zelden zeepgebruik vergeleken met elke keer zeepgebruik). De risico’s werden gecorrigeerd voor co-variabelen waaronder maternale atopie en eczeem op de leeftijd van 18 maanden. In een sub-analyse werd bij kinderen zonder eczeem op de leeftijd van 18 maanden zelfs een hoger risico op eczeem op 3-jarige leeftijd gevonden bij minder zeepgebruik ten opzichte van kinderen met eczeem op de leeftijd van 18 maanden (aOR 2,10 bij kinderen zonder eczeem en soms zeepgebruik versus 1,46 bij kinderen met eczeem en 2,31 bij kinderen zonder eczeem en zelden zeepgebruik versus 1,72 bij kinderen met eczeem). Er was geen verband tussen zeepgebruik en het ontwikkelen van astma.

De auteurs denken dat zeepgebruik het microbioom van de huid in balans houdt waardoor er minder overgroei is van bijvoorbeeld Staphylococcus aureus waardoor kinderen mogelijk minder eczeem ontwikkelen. Doordat ze minder eczeem ontwikkelen bij zeepgebruik ontstaat er ook minder sensibilisatie voor voedselallergenen via de huid en zo minder voedselallergie.

1. Kato T, Adachi Y, Tsuchida A,  et al. Association of soap use when bathing 18-month-old infants with the prevalence of allergic diseases at age 3 years: The Japan Environment and Children’s Study. Pediatr Allergy Immunol. 2023;34:e13949.